COVID-19 ile ilgili Ölçekler
COVID-19 ile ilgili algı ve tutum ölçekleri 2020 yılında psikiyatri, psikiyatri hemşireliği ve psikoloji bilim dalı çalışanlarının ortaklaşa çalışması ile geliştirilmiştir.
Psikiyatri bilim dalından Prof. Dr. Behcet Coşar, Psikiyatri Hemşireliği bilim dalından Prof. Dr. Nermin Gürhan ve Psikoloji bilim dalından Doç. Dr. Okan Cem Çırakoğlu araştırmaya öncülük etmişlerdir.
Geçerlik ve güvenirliği yapılan ölçekler PEARSON JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES dergisinde yayınlanmıştır.
Ölçeklere, ölçek alt boyutlarının açıklamalarına ve bu boyutların puanlamalarına dair içeriğe aşağıdaki bağlantılardan erişebilirsiniz.
COVID-19 Algısı Ölçeği
COVID-19 Hastalık Algısı Ölçeği, yedi maddeden oluşmaktadır. Beşli likert yapıda olan ölçek, “Tehlikelilik” ve “Bulaştırıcılık” olmak üzere iki alt boyuttan oluşmaktadır.
Tehlikelilik alt boyutundaki yüksek puanlar, hastalıkla ilgili tehlikelilik algısının yüksek olduğunu, bulaştırıcılık alt boyutundaki yüksek puanlar ise virüsün bulaştırıcılığının fazla olduğu algısını gösterir.
COVID-19’un Nedenleri Algısı Ölçeği
Ölçekte üç alt boyut vardır. İlk alt boyut olan “Komplo”, hastalığın nedenlerine dair medyada da sıklıkla dile getirilen komplo inançlarını (biyolojik savaş, aşı satma çabaları vb.) kapsamaktadır.
İkinci alt boyut COVID-19 salgınının olası nedenleri olarak fiziksel çevredeki bozulmaları gösteren “Çevre” alt boyutudur. Bu bileşende sağlıksız beslenme, küresel ısınma, doğal kaynakların kirletilmesi gibi nedenlere değinilmektedir.
Son alt boyut ise “İnanç” olarak isimlendirilmiştir. Bu alt boyuttaki maddeler COVID-19‟un nedeni olarak dini ve ruhsal açıklamalara olan algıları değerlendirir. Örneğin salgının kaderimizde olduğu veya salgının toplumsal bozulmaya karşı Tanrı‟nın bir gazabı olduğu gibi inançları içerir.
COVID-19’un Kontrolü Algısı Ölçeği
Makro kontrol, kişisel (mikro) kontrol ve kontrol edilebilirlik olmak üzere üç alt boyuttan oluşmaktadır.
Makro kontrol; kurumsal, ulusal ya da küresel düzeyde alınan tedbirlerin etkililiğine ilişkin inançlarla ilgilidir.
Kişisel (mikro) kontrol olarak isimlendirilen ikinci alt boyut hastalığa yakalanmamak için alınan kişisel tedbirlerin etkililiği ile ilgilidir.
Son alt boyut ise hastalığın kontrol edilebilirliği ile ilgili algıyı değerlendiren “Kontrol Edilebilirlik” boyutudur.
COVID-19’dan Kaçınma Tutumları Ölçeği
Bilişsel kaçınma ve davranışsal kaçınma olmak üzere iki alt boyutu vardır.
Bilişsel kaçınma alt boyutu, COVID-19 ile ilgili haberlerde dikkati değiştirme, konudan uzaklaşma veya başka şeyler düşünme gibi bilişsel kaçınmaları içermektedir.
Davranışsal kaçınma ise sosyal etkinliklere katılmama, tokalaşmama, öpüşmeme, toplu taşımaları kullanmama gibi kaçınma davranışlarını içerir.
COVID-19 Aşısına Yönelik Tutumlar Ölçeği
Dünya’nın ve ülkemizin çok yakından takip ettiği COVID-19 aşısına yönelik tutumları değerlendirir. COVID-19 Aşısına Yönelik Tutumlar Ölçeği, 9 maddeli olup beşli Likert yapıdadır. “Olumlu tutum” ve “Olumsuz tutum” olmak üzere iki alt boyuttan oluşmaktadır.
Kaynak: Development of Perception and Attitude Scales Related with COVID-19 Pandemia